Reproductieve dwang is seksueel geweld, maar wordt helaas niet vaak genoeg besproken. In dit artikel leggen we daarom uit wat reproductieve dwang is, hoe je het herkent en wat je ertegen kunt doen.
Denk je na het lezen van dit artikel: dit herken ik. En wil je er met iemand over praten? Neem dan contact op met het Centrum Seksueel Geweld door gratis en anoniem te bellen naar 0800-0188 of start een chat op centrumseksueelgeweld.nl.
Wat is reproductieve dwang?
Reproductieve dwang is letterlijk naar het Nederlands vertaald van het Engelse reproductive coercion, ook bekend als reproductive abuse. Het gaat hierbij om het manipuleren of wegnemen van de keuze tot voortplanting bij de ander. Denk aan het verplichten tot een abortus of het verstoppen van de anticonceptiepil. Dit gedrag is vaak een poging tot macht en controle over de ander door bijvoorbeeld een romantische partner of een ouder. Belangrijk om te weten: reproductieve dwang kan mensen van elke gender overkomen.
Dit is allemaal reproductieve dwang:
- Het weigeren om een condoom of andere vormen anticonceptie te gebruiken
- Liegen over het gebruik van anticonceptie, zoals sterilisatie
- Het sleutelen aan voorbehoedsmiddelen, zoals het prikken van een gat in een condoom of het express vergeten van de pil
- Het verstoppen of vernietigen van anticonceptie
- Het weigeren te betalen voor voorbehoedsmiddelen
- De pull-out methode – of terugtrekkingsmethode – niet doorzetten, terwijl dat wel was afgesproken (let op: dit is geen betrouwbare vorm van anticonceptie)
- Het dwingen of manipuleren van een partner bij het kiezen voor kinderen
- Een vrouw dwingen om een abortus te ondergaan of proberen te voorkomen dat ze eentje krijgt
Reproductieve dwang gaat soms verder dan alleen seksueel geweld, het kan ook andere vormen van misbruik aannemen. Zo kan een kind bijvoorbeeld gebruikt worden om de partner te manipuleren. Er wordt dan gezegd dat het kind meegenomen wordt als de moeder of vader de opgegeven regels niet naleeft. Bovendien blijkt uit onderzoek dat de kans groot is dat het slachtoffer naast reproductieve dwang ook lichamelijk en ander seksueel misbruik ervaart. Het gaat vaak hand in hand.
Het komt vaker voor dan je denkt
Van partners die stiekem de pil overslaan omdat hun biologische klok tikt. Tot het manipuleren van een partner om een samen een kind te nemen, omdat ze bijvoorbeeld de ander niet kwijt willen. Reproductieve dwang komt vaker voor dan je denkt. Zo wordt er bijvoorbeeld een schuldgevoel of een gevoel van schaamte op het slachtoffer ingepraat als die nog niet klaar is voor een kind. Of wordt er alles aangedaan om een zwangerschap te voorkomen als dat wel gewenst is.
Daarnaast vindt reproductieve dwang niet altijd plaats tussen individuen. Het kan ook vanuit een instelling of de overheid komen. Zo is sinds kort in veel Amerikaanse staten abortus verboden en werden tot kortgeleden Inheemse Canadese vrouwen gedwongen gesteriliseerd. Ook mag er in Nederland gedwongen anticonceptie toegediend worden bij wilsonbekwame mensen met bijvoorbeeld een ernstige psychiatrische aandoening of drugsverslaving. De vraag is dan: wanneer mag een instantie de reproductieve rechten beperken en wanneer niet?
Wat je tegen reproductieve dwang kunt doen
Ervaar je zelf reproductieve dwang of is er iemand in je omgeving bij wie je deze kenmerken herkent? Dan is het belangrijk de situatie serieus te nemen. Neem iemand in vertrouwen, zoals bijvoorbeeld je huisarts. Of bel voor advies naar het Centrum Seksueel Geweld op 0800-0188. Afhankelijk van je situatie kun je ook de slachtofferwijzer invullen op slachtofferwijzer.nl. Die verwijst je door naar de beste instanties voor jouw individuele situatie. Sta je iets verder van dit onderwerp af, blijf dan vooral ook over deze vorm van seksueel geweld praten. Het is nooit oké.
Beeld: Angela Roma